Kastamonu Tarihi Lise ve Yoresel Tatlari

TARİHİ ŞEHİR-TARİHİ LİSE ve YÖRESEL TATLAR                                           

Sevgili Seher Çakır hanımefendiye bu güzel yazısı için çok teşekkür ederim.

Kastamonu Türkiye’nin kuzeyinde Karadeniz’in orta batısında yer alan tarihi bir şehirdir. 

Kent Osmanlıdan öncede tarihte önemli merkezlerden biri olmuş, Osmanlı topraklarına dahil oluşuyla birlikte Türk-Osmanlı vilayeti olarak önemi artırmıştır. Sınırları doğuda Samsun’dan batıda Üsküdar’ıda içine alacak şekilde Payitahta komşu olarak belirlenmiştir. Halen doğum yeri Üsküdar bağlı olduğu vilayet Kastamonu olan Nüfus Hüviyet Cüzdanları mevcuttur. Bu tarihi ve coğrafi konuma haiz vilayet Osmanlı döneminde; alim ve arif yetişmesinde Osmanlıya payitahtlık eden İstanbul, Bursa, Edirne illerinden sonra geldiği tarih kitaplarında belirtilmektedir.                                                  

II. Abdülhamit döneminde sadrazamlık yapan Abdurrahman Nurettin Paşa’nın 12.1.1883 yılında Kastamonu Valisi olarak atanması ile vilayette eğitim ve öğretim konusu öncelikle ele alınıp okul yapımına önem verilmiştir. Tanzimat’la başlayan aydınlanma ve batılılaşma hareketleri çerçevesinde fenni ve ilmi eğitim veren mekteplere ihtiyaç hasıl olması neticesinde İlk İdadi (lise)

İstanbul’da 1873 yılında açılmıştır. 

Anadolu’da ise bundan on iki yıl sonra Kastamonu’da 1885 yılında çalışmalara başlanmıştır.

Vali Abdurrahman Nurettin Paşa’nın gayretli çalışmaları sonucunda Kastamonu halkından toplanan 8500 altınla 2.5.1885 günü temeli bizzat Paşa tarafından atılmak suretiyle filen inşaat başlamıştır. Okul inşaatının bitmesi beklenmeden 1886 yılında askeri okulda derslik açılarak eğitime başlanmıştır.

Okul 2.10.1887 tarihinde yine Abdurrahman Paşa tarafında eğitim ve öğretime iki yüz davetliyle birlikte açılmıştır. 1912 yılına kadar İdadi olarak eğitim ve öğretim veren okul o tarihten sonra “Sultani” adı altında eğitime devam etmiş olup bazı dönemlerde ilkokul düzeyinde eğitim vererek 12 yıllık bazen de orta ve lise olarak eğitim vermiştir.

1923 yılında Cumhuriyetin kurulması ile birlikte lise olarak eğitim vermeğe devam etmiştir.1936 yılından itibaren kız öğrencilere de kapısını açan lise 1963 yılında kurucusunun adını alarak “Abdurrahmanpaşa Lisesi “ olarak eğitim ve öğretime devam etmektedir.

Kastamonu İdadisi bu yıl 130.yılını kutlayan tarihi bir lisedir. Lisenin tarihi olması sadece bir asrı geride bırakmasından da ibaret değildir.

İstanbul’un işgali ile başlayan Milli Mücadele yıllarında Kastamonu Sultanisi eğitim ve öğretimin yanında tarihi bir misyon daha üstlenmiştir. Okul Müdürü Mehmet Behçet Bey başta olmak üzere Talat Bey,İsmail Hakkı (Sevük), İsmail Hakkı (Uzunçarşılı) ve diğer öğretmenler; o yılarda yine Sultani’den mezun Hamdi Bey (Çelen) ve Hüsnü Bey’in (Açıksöz) çıkarmış olduğu Milli Mücadele’nin Kastamonu’daki sesi Açıksöz  gazetesine makaleler yazmışlardır.

                                                  

 Bu makaleler; Kastamonu halkını bilgilendiren, milli şuurun oluşması ve mücadeleye destek verilmesi yönünde aydınlatıcı, kahramanlık duygularını uyandıran, birlik ve beraberliğin önemine değinen, düşmanla mücadele etmekten başka bir yol olmadığını belirten ateşli yazılardır. Öğretmenleri Milli Mücadele’ye destek verirken öğrencilerde boş durmamış, düzenledikleri gecelerde, oynadıkları piyeslerle, okudukları kahramanlık şiirleri ile müsamereler düzenleyip, bilet satışı yapmışlardır. Bilet satışlarından o günün şartlarına göre oldukça fazla gelir elde edilmiş, bu paralar Milli Mücadele’ye, şehitlerin dul ve yetimlerine verilmiştir.
Öğretmeni, öğrencisi Milli Mücadele’ye canı gönülden destek verirken okul binası da yapılan toplantılara ev sahipliği görevini üstlenmiş, İstanbul’dan Ankara’ya geçen önemli şahsiyetleri barındırmış; onların memlekette olup bitenleri Kastamonu halkına anlatmasına, aydınlatıcı söylevlere olanak sağlamış, hatta şehitler için Mevlit okunmasına bile mekan olmuştur. Kısaca okul öğretmeni,

öğrencisi, binası ile milli mücadele ruhunun uyanması,Kastamonu halkının mücadeleye katılmasındaki heyecanını diri tutulması konusunda destek vermiştir.Milli Mücadele’ye destek verenlerin idamla cezalandırıldığı o zor günlerde öğretmeni ve öğrencisi birlik olmuş; İstiklal Harbi’nin kazanılmasına, Cumhuriyetin kurulmasına katkı sağlamıştır.

Kuruluşundan beri fenni ilerlemeyi, hür ve bağımsız yaşamayı, özgür düşünceyi, aydınlanmayı benimsemiş, ilim-irfan yuvası olan okul; Anadolu’da açılan ilk İdadi olmanın ötesinde tarihi rolünü bağımsızlıktan yana oynayanların yanında yer almış ve “Tarihi Lise” unvanını fazlasıyla hak etmiştir.   

                                                                           

25 Nisan 2015’de kuruluşunun 130.yılını onurla coşkuyla kutlarken mezunlarını buluşturdu.

Binden fazla mezun okulu ve arkadaşlarıyla geçmişi yad edip, hasret giderirken bir dahaki kutlama

programlarında buluşmak üzere vedalaşıp, ayrıldılar.

Mezunların özlemlerinden biri de Kastamonu’nun yöresel yemekleriydi. 

Karadeniz bölgesinde yer almasına rağmen Türk-Osmanlı mutfağına sahip Kastamonu yemeklerinde ağırlıklı olarak et ve hamur işleri yer alır. Geçmişden gelen geleneksel yemeklerinin özünü bozmadan gelecek nesillere taşımaya özen gösteren Kastamonu’da yemek kültürü oldukça zengindir.

Öne çıkanlar:

EtliEkmek (Çiğ kıymadan ve ocak ateşinde saçta pişirilerek yapılır)                  Pastırmalı Pide (Pastırma el üretimi olup, ince kıyılması ile meşhurdur)

EkşiliPilav(Kastamonu’ya has ekolojik bir tahıl olan siyez bulguru, yoğurt ve çeşitli otlarla pişirilir)

Biryan yada Kuyu kebabı (Kuzunun bütün olarak kuyuda pişirilmesi)

ÜryaniEriği (Kastamonu’ya has üryani eriğinin soyulup kurutulması ile elde edilen erik kurusu son derece şifalı)

Çekme Helva (Osmanlı saray usulü, el yapımı)

TarhanaÇorbası (Anadolu’da bekli de tek olan ev üretimi güneşte kurutulmayan tarhana)

Simit Tiridi (Anadolu’da çok az şehirde yapılan üzeri susamsız simitten yapılan yemek)                                                      

Bu tarihi ve kültürü zengin, doğası yeşil, havası temiz şehre geldiğinizde; bu tatlardan mutlaka tatmalı, Nasrullah Cami’sinin şadırvanından su içmeli – buradan su içenlerin yeniden gelineceğine inanılır- çay boyunda yürüyüş yapmalı, Cumhuriyet Meydan’ında Şehit Şerife Bacı Heykel’inin –İstiklal Savaşın’da kundaktaki bebeği ile cephane taşırken donarak şehit olmuş Türk kadınıdır- önünde fotoğraf çektirmeli.

                                                   

Vali Abdarrahman Paşa tarafından şehre kazandırılan Saat Kule’sinde çay eşliğinde şehre panoromik olarak bakmalı ve Ilgaz dağlarında ciğerlerinizi bol oksijenle doldurmalısınız.                                                  

Tarih, kültür, doğa zengini Kastamonu hatıraları gönlünüzde; doğal, sağlıklı ürünler heybenizde, mutlu ve huzurlu olarak evinize dönerken; Çanakkale’ye savaşmaya giden Kastamonulu askerlerin yaktığı “Çanakkale İçinde Aynalı Çarşı Türküsü” dilinizde olsun.                                                                      

Çanakkale Savaşlarının 100. Yılında, hayatının baharında “gök ekini biçer gibi” acımasızca düşman tarafından biçilerek toprağa düşen o isimsiz kahramanlara saygı ve minnetle…

Seher Çakır

11 mayıs 2015

Kastamonu